Hayatınızın endişe ve korku tarafından yönetilmemesi gerekir. Anksiyete bozukluklarının nedenlerini, nasıl ortaya çıktıklarını ve nasıl tedavi edilebileceklerini bilmek, kontrolü ele almanıza yardımcı olabilir.
Herkes zaman zaman endişelenir. Bu, insan olmanın bir parçasıdır. Büyük bir grubun önünde konuşmak, fırtınalı bir havada araba kullanmak veya yaklaşan bir iş teslim tarihi, endişe, korku ve endişe duymanıza neden olabilir.
Ancak, belirli bir nedenden dolayı gelip geçen anksiyete, geçmeyen bir histen farklıdır. Anksiyeteniz geçmiyorsa veya günlük hayatınızı zorlaştırıyorsa, anksiyete bozukluğunuz olabilir.
Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü’ne göre, yetişkinlerin %30’undan fazlası hayatlarının bir noktasında anksiyete bozukluğu yaşayacak. Ulusal Ruh Hastalıkları İttifakı’na göre, her yıl çocukların yaklaşık %7’si anksiyete sorunları yaşıyor. Birçok insan anksiyete yaşıyor. Ama bu, bunu kabul etmek zorunda olduğunuz anlamına gelmez.
Anksiyetenin ne olduğunu, belirtilerini ve mevcut tedavi seçeneklerini öğrenerek, onun hayatınızı ele geçirmesini engelleyebilirsiniz.
Anksiyete Nedir?
Anksiyete, olacak olan şeyler hakkında duyulan endişe veya korku hissidir. Bu, patronunuzla olası bir terfi hakkında büyük bir toplantı olabilir. Ya da belki bir ilk randevuya veya doktor randevusuna gitmeyi ertelediniz.
Bu ve benzeri pek çok şey, geceleri uykunuzu kaçırabilir ve zihninizi meşgul edebilir. Ayrıca sizi hasta hissettirebilir:
- Kalbiniz daha hızlı atabilir.
- Avuç içleriniz terleyebilir.
- Omuzlarınız kulaklarınıza neredeyse dokunacak kadar sıkışabilir.
Bu, hem iyi hem de kötü şeyler için tamamen normal bir tepkidir. Anksiyete anlamsız ve rahatsız edici görünebilir, ancak bir amacı vardır. Amacı, tehlikeli durumlarda bizi güvende tutmak ve hızlı hareket etmemize yardımcı olmaktır. Bu, bazen “savaş ya da kaç” tepkisi olarak adlandırılır.
Nasıl Çalışır?
Olası bir tehlikeyle karşılaşırsınız. Ardından, savaş ya da kaç tepkisi, sempatik sinir sisteminiz tarafından otomatik olarak gerçekleşir. Adrenalin ve kortizol gibi stres hormonları büyük miktarlarda salınır. Bu hormonlar bizi daha uyanık hale getirir ve kalp atış hızımızı artırır, böylece kaslarımıza daha fazla kan gider.
Beyin, kişi daha hızlı nefes aldığı için daha fazla oksijen alır. Ayrıca, göz bebeklerimiz daha iyi görebilmemiz için büyür. Tüm bunlar (ve daha fazlası) vücudumuzu hızlı hareket etmeye ve bizi güvende tutmaya hazırlamak için yapılır.
Bu tepki, tehlikeli bir hayvanla veya saatte 70 mil hızla size yaklaşan bir arabayla karşılaştığınızda çok yararlıdır. Ayrıca, uyanık kalmanız ve hızlı bir şekilde bir son teslim tarihine uymanız gerektiğinde daha az korkutucu durumlarda da yardımcı olabilir.
Bilmeniz gereken en önemli şey, herkesin bazen hissettiği normal anksiyetenin sonsuza kadar sürmediğidir. Stresli olay sona erdiğinde, korku ve endişe hisleri ve onlarla birlikte gelen diğer semptomlar ortadan kalkar. Belki rahatlamış ya da bu kadar endişelenmek için aptal olduğunuzu hissedebilirsiniz.
Ancak anksiyete bozuklukları olan insanlar için durum farklıdır.
Normal Endişe ile Anksiyete Bozukluğu Arasındaki Fark Nedir?
Anksiyete bozuklukları olan insanlar için, sinirlilik, endişe veya korku sürekli olabilir ve bazen başa çıkılamayacak kadar fazla olabilir. Her zaman belirli bir stres kaynağına bağlı değildir. Bu, teslim tarihini karşıladığınızda veya araba sürerken tehlikeli bir durumu atlattığınızda geçmeyeceği anlamına gelir.
Bu tür bir anksiyete, işinizi yapmanızı veya günlük yaşamınızdaki diğer şeyleri yapmanızı zorlaştırabilir. Kalıcılık ana fark olsa da, anksiyete bozukluğuyla başa çıkıp çıkmadığınızı gösteren başka işaretler de vardır:
- Diğer insanların endişelendiği şeyler hakkında endişelenebilirsiniz, ancak endişelerinizi tamamen farklı bir seviyeye taşırsınız. Bir arkadaşınıza mesaj attığınızda ve hemen cevap alamadığınızda, yanlış bir şey yaptığınızı ve arkadaşlığın bittiğini düşünebilirsiniz.
- Anksiyete bozukluğu olan insanlar genellikle gelecekte olacak şeyler (iş kaybı veya ev yangını gibi) hakkında endişelenirler. Normal anksiyete genellikle olacağını bildiğiniz bir şeye odaklanır (planlanmış bir ameliyat veya kıtalararası uçuş gibi).
- Bu yüzden, “hayali tehdit” terimi bazen anksiyete yaşayan insanların hissettiği şeyi tanımlamak için kullanılır. Korku, olacağını düşündüğünüz veya hayal ettiğiniz bir şey hakkındadır, bu konuda çok az veya hiç kanıt olmasa bile.
Anksiyete Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Anksiyete bozuklukları, genel anksiyete bozukluğu (GAB), fobi bozuklukları ve panik bozukluk olmak üzere 3 ana gruba ayrılabilir.
Bu önemlidir. Her anksiyete bozukluğunun semptomları farklı olabilir. Semptomlar, kişiden kişiye değişir. Ve aynı kişide bile gün be gün değişebilirler.
Tüm anksiyete bozukluklarının ortak bir yanı, semptomların hem zihinsel hem de fiziksel olmasıdır. Bunun nedeni, anksiyetenin vücuda gönderdiği karmaşık mesajlardır. İşte her tür anksiyete bozukluğunun sizi nasıl etkileyebileceğine dair bir genel bakış:
Genel Anksiyete Bozukluğu (GAB) Belirtileri
Amerikan Anksiyete ve Depresyon Derneği’ne göre, GAB en yaygın anksiyete bozukluğudur ve 6,8 milyon yetişkin, yani ABD nüfusunun %3,1’i bu bozukluğa sahiptir. GAB, en az 6 ay boyunca çoğu gün aşırı endişe veya korku hissi ile karakterizedir.
Bu endişe, işinizden sosyal hayatınıza, sağlığınıza kadar her şey hakkında olabilir. Aynı zamanda ilişkilerinizi etkileyebilir ve iş, okul veya basit günlük işleri bile yönetmenizi zorlaştırabilir.
GAB olan insanlar çoğu zaman gergin veya “tetikte” hissedebilirler. Diğer yaygın duygusal ve fiziksel belirtiler şunlardır:
- Odaklanma ve konsantre olma zorluğu
- Sinirlilik
- Endişenizi kontrol edememe hissi
- Uyku sorunları, uykuya dalmakta veya uykuyu sürdürmekte zorluk, huzursuzluk veya tatmin edici olmayan uyku
- Belirgin bir neden olmadan yorgun hissetmek
- Hızlı kalp atışları veya kalp çarpıntıları
- Boyun ve omuzlarda sıkça görülen kas gerginliği
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi, sersemlik veya titreme
- Karın ağrısı, mide bulantısı veya ishal
- Terlemede artış
Fobi Bozukluklarının Türleri ve Belirtileri
Basitçe söylemek gerekirse, bir fobi aşırı bir korkudur. Anksiyeteye neden olan çoğu şey gibi, bu korku gerçek tehdidin orantısızıdır. Yine de, bir fobisi olan kişi, belirli bir nesne veya durumdan o kadar korkar ki, onu önlemek için büyük çaba gösterir. Kaçamazsa, çok fazla anksiyete hisseder.
Birçok fobi bozukluğu türü vardır:
- Spesifik fobiler: Tahmin edebileceğiniz gibi, bu belirli bir nesne veya aktivitenin aşırı korku ve anksiyete yaratması durumudur. Yaygın fobiler arasında örümcek korkusu, yükseklik korkusu, uçuş korkusu ve kan korkusu bulunur.
- Sosyal anksiyete bozukluğu (SAB) veya sosyal fobi: Bu, bir grup içinde bulunma korkusu veya anksiyetesidir, bu da genellikle insanların sosyal etkinliklerden tamamen kaçınmasına neden olur.
- Agorafobi: Bu tür, çıkamayabileceğiniz belirli durumlara veya yerlere odaklanır.
- Ayrılık anksiyetesi bozukluğu: Bu, evden veya bir ebeveynden, eşten, arkadaştan veya başka bir sevilen kişiden ayrılmakla ilgili yoğun korku veya anksiyete ile karakterizedir.
Bir fobi, sosyal anksiyete veya ayrılık anksiyetesi bozukluğunuz varsa, anksiyeteyle ilgili diğer bazı yaygın belirtileri de fark edebilirsiniz:
- Hızlı kalp atışı
- Bulanık görme
- Hızlı nefes alma veya nefes almada zorluk
- Mide bulantısı
- Ağız kuruluğu
- Terleme veya titreme
- Gözyaşları (çocuklarda)
Panik Bozukluk Belirtileri
Anksiyete bozukluğu olan bazı insanlar panik atak yaşayabilir. Bu, korku veya endişenin birkaç dakika içinde doruk noktaya ulaştığı ani bir andır.
Panik atak geçiren insanlar, şiddetli fiziksel tepkiler ve korkunç duygular yaşarlar. Bu yüzden çoğu, ilk panik atakları sırasında tıbbi yardım alır. Panik atak, kalp krizi geçirdiklerini veya öleceklerini düşünmelerine neden olabilir.
Panik atak geçirdiğinizi anlamanın anahtarı, tıbbi bir nedenden ötürü ortaya çıkmadığını anlamaktır. Anksiyetenin belirli fiziksel belirtileri, panik ataklarla örtüşebilir. Panik atak sırasında aşağıdaki belirtilerle karşılaşabilirsiniz:
- Titreme
- Nefes darlığı
- Boğulma hissi
- Terleme
- Kalp çarpıntıları
- Göğüs ağrısı
- Sıcak basması veya titreme
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi veya bayılma
- Ellerde ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma
- Ölüm korkusu
- Gerçek dışılık veya kopma hissi
Bazı insanlar, sürekli olarak başka bir panik atak geçirecekleri endişesiyle yaşarlar. Bu durum panik bozukluğu olarak bilinir. Panik atak geçirme korkusu, özellikle bu saldırıların ne zaman geleceğini bilmedikleri için, bir saldırının kendisi kadar sinir bozucu olabilir.
Panik bozukluğu olan insanlar, sürekli endişe içinde yaşarlar ve sadece rahatlamanın yollarını ararlar. Bu, insanların panik ataklarını tetikleyebilecekleri düşüncesiyle belirli yerlerden veya durumlardan kaçınmalarına neden olabilir.
Anksiyete Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
İyi haber, anksiyete bozukluklarının tedavi edilebilir olmasıdır. Kötü haber ise, anksiyete bozukluğu olan insanların sadece %37’sinin tedavi aramasıdır.
